ODBUDOWA W LATACH 2004-2008

  • przetarg na odbudowę pałaców Saskiego i Brühla (2004)

  • zgoda Rady m.st. Warszawy na finansowanie odbudowy Pałacu Saskiego (2005)

  • przetarg na odbudowę Pałacu Saskiego (2005)

  • umowa z generalnym wykonawcą (2006)

  • decyzje o warunkach zabudowy (2006)

  • powołanie Pełnomocnika Prezydenta m.st. Warszawy ds. budowy Pałacu Saskiego (2006)

  • badania archeologiczne piwnic Pałacu Saskiego (2006-2008)

  • zalecenia konserwatorskie dla zagospodarowania ruin piwnic Pałacu Saskiego (2008)
  • przetarg na projekt Pałacu Saskiego (2008)

Pomimo wieloletniej odbudowy stolicy ze zniszczeń wojennych, plac marsz. Józefa Piłsudskiego swój wygląd w dużej mierze zawdzięcza przypadkowi oraz niemocy inwestora państwowego i samorządowego. W latach 1947-1972 zorganizowano kilka konkursów architektonicznych na zagospodarowanie placu Zwycięstwa, który nosił taką nazwę od 1946 roku. Żaden nie doczekał się jednak pełnej, a większość nawet częściowej realizacji.

Kiedy w maju 1945 r. pierwsze ekipy odgruzowujące Warszawę wchodziły na teren placu marsz. Józefa Piłsudskiego, wokoło rozciągało się morze ruin. Jeszcze tego samego roku zapadła decyzja o odbudowie Grobu Nieznanego Żołnierza. Prace polegały na konserwacji zachowanej części pomnika i rekonstrukcji uszkodzonych detali. Efekt prac – pomnik-ruina – gotowy był już na wiosnę 1946 roku, pierwszą rocznicę zakończenia wojny.

Niestety plany odbudowy pałaców Saskiego i Brühla, jak i wielu innych warszawskich zabytków, zostały przekreślone na długie lata. Dopiero zmiana władzy w kierownictwie PZPR w latach 70. przyniosła zielone światło dla rekonstrukcji warszawskich zabytków. Podjęto wówczas decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego i Zamku Ujazdowskiego. Przyzwolenie na rekonstrukcje udzieliło się także organizatorom konkursu na zagospodarowanie placu Zwycięstwa z 1972 roku. W jego regulaminie zapisano, że: „może być rozważana również możliwość rekonstrukcji nie istniejących dziś zespołów zabytkowych (m.in. siedziby dawnego Sztabu Generalnego)”. Był to jednak ostatni w epoce PRL konkurs na zagospodarowanie placu Zwycięstwa. Urzędnicza niemoc, brak funduszy i woli politycznej uniemożliwiły realizację któregokolwiek z projektów.

Po 1989 roku niemal każde władze miasta przymierzały się do podjęcia tematu zagospodarowania placu marsz. Józefa Piłsudskiego. Pojawiały się kolejne pomysły rekonstrukcji Pałacu Saskiego, w tym m.in. na siedzibę Narodowego Banku Polskiego. W 1999 roku na placu marsz. Józefa Piłsudskiego zorganizowano głośną akcję budowy Pałacu Saskiego z klocków LEGO. Wciąż jednak odsuwano rozpoczęcie inwestycji w przyszłość, argumentując to pilniejszymi potrzebami zapóźnionej w rozwoju stolicy.

Na poważnie prace nad odbudową Pałacu Saskiego zostały podjęte w 2004 r., za czasów warszawskiej prezydentury Lecha Kaczyńskiego. Z jego inicjatywy i przy czynnym udziale już jako Prezydenta RP ogłoszono kilka przetargów związanych z zagospodarowaniem zachodniej pierzei placu marsz. Józefa Piłsudskiego.

W roku 2004 Lech Kaczyński mówił:

„Rozpoczynamy odbudowę warszawskich zabytków na wielką skalę – dwa stare pałace, pełniące ważne funkcje państwowe w okresie międzywojennym, staną znów na placu Piłsudskiego.”

W styczniu 2004 roku ogłoszono przetarg na odbudowę pałaców Saskiego i Brühla w formule partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). Planowano wówczas, że odbudowa pierzei zacznie się jesienią 2005 roku i zakończy po dwóch, trzech latach. Przygotowanie inwestycji napotkało jednak liczne problemy. W październiku 2004 roku konieczne okazało się załatwienie sprawy roszczeń spadkobierców przedwojennych właścicieli kamienic przy ul. Królewskiej. Administracja rządowa przeprowadziła również dekomunalizację działki pod Grobem Nieznanego Żołnierza, którą odebrano władzom samorządowym i przekazano na własność Skarbu Państwa. Z uwagi na brak finalnych ofert inwestorów zainteresowanych realizacją inwestycji na warunkach PPP ogłoszonych przez miasto, 13 maja 2005 roku unieważniono ogłoszony przetarg. Niepowodzenie pierwszego przetargu skutkowało zmianą koncepcji finansowania odbudowy Pałacu Saskiego i rezygnacją z formuły partnerstwa publiczno-prywatnego.

Po uzyskaniu zgody Rady m.st. Warszawy na finansowanie odbudowy Pałacu Saskiego ze środków miejskich, w lipcu 2005 roku ogłoszono przetarg na projekt i budowę samego Pałacu Saskiego. Zakładano, że koszt inwestycji będzie kształtował się na poziomie 160 mln zł. W 2006 roku rozpoczęły się prace przygotowawcze do odbudowy pałacu Saskiego, poprzedzone badaniami archeologicznymi. W ich trakcie odsłonięto oryginalne pałacowe fundamenty, które po medialnej batalii w obronie przed ich rozbiórką, zostały wpisane do rejestru zabytków w 2007 roku.

Zaawansowana inwestycja odbudowy zachodniej pierzei placu Piłsudskiego z przeznaczeniem na lokalizację scalonej siedziby Urzędu m.st. Warszawy (obecnie biura urzędu znajdują się w ponad 18 lokalizacjach) zakończyła się w 2008 roku polubownym rozwiązaniem umowy pomiędzy miastem a generalnym wykonawcą robót. Prezydent m. st. Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz, argumentując sytuację kryzysem gospodarczym, odsunęła rekonstrukcję pałaców na czas po 2012 roku. Pomimo obietnic powrotu do odbudowy, przez wiele lat nie wznowiono procesu inwestycyjnego.

W 2012 roku założone zostało nasze stowarzyszenie, którego celem statutowym było m.in. wznowienie debaty publicznej na temat odbudowy Pałacu Saskiego.

W lutym 2017 roku, podczas zorganizowanego przez warszawski oddział Wspólnoty Polskiej oraz stowarzyszenie Saski 2018 spotkania w Domu Polonii w Warszawie potomkowie polskich matematyków odpowiedzialnych za złamanie szyfru Enigmy: Janina Sylwestrzak – córka Mariana Rejewskiego, Janusz Różycki – syn Jerzego Różyckiego oraz Jerzy Palluth – syn Antoniego Pallutha, wykładowcy tajnych kursów kryptologii wojskowej w Poznaniu, konstruktora urządzeń cyfrowych i współwłaściciela Wytwórni Radiotechnicznej AVA, podpisali apel do najwyższych władz Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie wznowienia odbudowy pałacu Saskiego.

We wrześniu 2018 Komitet Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej poparł inicjatywę Prezydenta RP Andrzeja Dudy dotyczącą wznowienia odbudowy gmachu, a 11 listopada 2018 roku podczas obchodów setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę Prezydent RP zainaugurował restytucję Pałacu Saskiego.

Aktualne informacje na ten temat są dostępne na podstronie Restytucja Pałacu Saskiego.