Ulica Królewska powstała w okresie rozwoju staromiejskiej części Warszawy; pierwotnie, wraz z Grzybowską, była drogą narolną. Od 1650 roku droga ta łączyła Krakowskie Przedmieście z jurydyką Grzybów. W XVIII w. ulica od Mazowieckiej do Grzybowa była zajęta przez targ na konie i dlatego zwano ją Końskim Targiem.
Około 1725 roku ulica weszła w obręb saskiego założenia króla Augusta II. Została uregulowana w związku z realizacją Osi Saskiej i otrzymała nazwę Królewska, związaną z osobą saskiego monarchy. Po jej północnej stronie znalazły się: kuźnia saska, koszary, skrzydło pałacu saskiego, wozownia, stajnia, ujeżdżalnia oraz wybudowany w 1748 roku budynek teatru, zwany Operalnią Saską. Ogród od ulicy pierwotnie oddzielał mur z trzema bastionami. W 1765 roku w budynku Operalni otwarto pierwszy publiczny teatr polski; w 1772 roku Operalnię rozebrano.
Podczas insurekcji warszawskiej – 17 kwietnia 1794 roku – oddziały rosyjskie dwukrotnie walczyły tu z ludem Warszawy i z wojskiem polskim; były ostrzeliwane z okien domów Królewskiej oraz zza muru i bastionów Ogrodu Saskiego, a następnie z armat ustawionych na dziedzińcu saskim. Wojsko carskie wycofało się przez Królewską i Marszałkowską do rogatek Jerozolimskich.
W 1817 roku mur Ogrodu Saskiego zastąpiono kratą przenosząc jednocześnie targ koński na Muranów. Przed rokiem 1829 w Ogrodzie Saskim przy Pałacu Saskim wybudowano cukiernię Lessla. W 1865 roku przez Królewską przeprowadzono linię kolei konnej łączącej dworce, zamienionej w 1881 roku na tramwaj konny. W latach 1867-1871 przy zbiegu Królewskiej i obecnego pl.Małachowskiego wybudował pałac dla siebie bankier Leopold Kronenberg. W końcu XIX w. zburzono dawne koszary saskie oddzielające Królewską od pl. Saskiego. 26 marca 1908 roku ulicą Królewską pojechał pierwszy w stolicy elektryczny wóz tramwajowy.
Zabudowa Królewskiej została zniszczona w okresie II wojny światowej – w 1939 i 1944.
Ulica Królewska na planie Warszawy z 1762 r.
KAMIENICA LUDWIKA MALHOME’A
ul. Królewska nr 6
– zaprojektowana przez Alfonsa Kropiwnickiego i wybudowana w połowie XIX wieku, na parterze był sklep o swojsko brzmiącej nazwie „Sztuka Huculska”. Kamienica zniszczona podczas II wojny światowej.
„Widoczna na zdjęciu kamienica stała na przedłużeniu pałacu Saskiego i oddzielona była od niego wąskim budynkiem, zamieszkałym przez oficerów pracujących w sztabie. Parter kamienicy zajmowały sklepy. W narożnym mieścił się kiedyś bank Adama Piędzickiego. Środkowy,przerobiony z bramy wjazdowej, zajmował skład pościeli firmy Wł. Wrotnowski. Dalej, zaraz za wejściem, mieścił się sklepik z wodą sodową i słodyczami. Ostatnie dwa sklepy zajmował oddział znanej mleczarni Nadświdrzańskiej.”
źródło: „Warszawa na starej fotografii” – A. Jeżewski, D. Kobielski
KAMIENICA KRÓLEWSKA 8
ul. Królewska nr 8
– powstała w połowie XIX wieku. Zniszczona podczas II wojny światowej.
KAMIENICA LESSLÓW
ul. Królewska nr 10/12
– klasycystyczne dzieło Jakuba Kubickiego. Tam w 1818 roku przeniosła się działająca od czasów króla Augusta III Sasa cukiernia Lessla. Pomimo zmian właścicieli cukiernia działała tu do 1938 roku. Kamienica uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej.
„Według tradycji, cukiernia założona została w czasach saskich. W początku XIX w. należała do Karola Lessla. Początkowo był to bufet z ogródkiem i dopiero w latach 1818-1820 w tym samym miejscu stanęła spora kamienica Lesslów z frontem od ulicy Królewskiej i półrotundą od Ogrodu Saskiego, mieszczącą cukiernię.„
źródło: „Warszawa nieodbudowana. Metropolia belle epoque” – J. S. Majewski
