Biogramy

Maksymilian Ciężki

Powstaniec wielkopolski, major łączności Wojska Polskiego, uczestnik prac nad złamaniem szyfrów maszyny szyfrującej Enigma.

Maksymilian Ciężki urodził się 24 listopada 1898 roku w Szamotułach, jako syn Józefa Ciężkiego - przedsiębiorcy budowlanego oraz Weroniki z Zarzyńskich.

Pierwsze działania o charakterze wojskowym podejmował już w 1914, w chwili wybuchu I wojny światowej, gdy w rodzinnym mieście stanął na czele utworzonego przez siebie oddziału skautów. Podstawowym celem działań tej organizacji był potajemny werbunek ochotników do Legionów Polskich. W trakcie wojny w 1917 roku Maksymilian powołany został do armii niemieckiej i walczył na froncie francuskim, w kolejnym roku pełnił służbę w Oddziałach Zapasowych Łączności w Ohrdruf. Nie zaniechał działalności konspiracyjnej i w trakcie urlopu zorganizował grupę skupującą broń od żołnierzy niemieckich, która miała się przydać już wkrótce po demobilizacji. Na pierwszy sygnał o wybuchu powstania wielkopolskiego, Maksymilian Ciężki uzbroił robotników fabrycznych i na ich czele usunął miejscową administrację niemiecką, zastępując ją Polakami, następnie połączył siły z innym oddziałem powstańczym i w nocy z 30 na 31 grudnia opanował pobliskie Wronki. Służbę opuścił ze względu na ciężką chorobę płuc. Zaraz po wyzdrowieniu, w 1919 roku, wstąpił do Oddziałów Radio w poznańskiej Cytadeli, a także był słuchaczem Oficerskiej Szkoły Łączności w Zegrzu. Po ukończeniu szkoły w 1920 roku został  przydzielony do 2 Batalionu Telegraficznego w Poznaniu. Jego kwalifikacje wojskowe oraz doświadczenie znalazły odzwierciedlenie w przyznaniu mu dowództwa nad radiostacją w następujących Dowództwach: 6 Armii, 2 Armii, 18 Dywizji Piechoty i Wojska Litwy Środkowej oraz w Centralnej Radiostacji w Warszawie, co miało miejsce w okresie od 5 stycznia 1921 roku do 23 marca 1923 roku.

24 marca 1923 roku został przydzielony do Oddziału II Sztabu Generalnego mieszczącego się w Warszawie w Pałacu Saskim i wyznaczony na stanowisko referenta. Gdy w styczniu 1929 roku, zgodnie z sugestią Sztabu Głównego Wojska Polskiego, w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Poznańskiego zorganizowano kurs kryptologów dla grupy obiecujących studentów, na wykładowców wyznaczono kryptologów cywilnych i wojskowych ze Sztabu Głównego Wojska Polskiego: kpt. Maksymiliana Ciężkiego, mjr. Franciszka Pokornego i inż. Antoniego Pallutha. Najzdolniejsi studenci zostali zatrudnieni w Oddziale II Sztabu Głównego, gdzie w grudniu 1932 roku złamano szyfr Enigmy. 19 marca 1937 roku Maksymilian Ciężki awansował na majora w korpusie oficerów łączności.

Po wojnie, w 1946 roku został pozbawiony polskiego obywatelstwa, które przywrócono mu dopiero po śmierci. Polskie władze emigracyjne 1 stycznia 1946 roku awansowały go na podpułkownika. Nigdy nie dowiedział się o śmierci swoich dwóch z trzech synów - te informacje żona Maksymiliana utrzymywała przed nim w tajemnicy w obawie o stan jego zdrowia. W 1949 roku przeniósł się z Londynu do Par w Kornwalii.

Zmarł 9 listopada 1951 roku w Londynie. Pochowany został na cmentarzu Tywardreath. 23 listopada 2008 roku prochy majora zostały przewiezione do Szamotuł i ponownie pochowane.

Mikołaj Chopin

Henryk Brühl

Marian Rejewski

Polski matematyk i kryptolog, twórca tzw."bomby kryptologicznej".

Urodził się w 1905 roku w Brombergu (tak ówcześnie nazywała się Bydgoszcz) w prowincji poznańskiej, jako syn Józefa - kupca zajmującego się handlem tytoniem - i Matyldy z domu Thoms. Ukończył Uniwersytet Poznański na wydziale matematyczno-przyrodniczym.

Jeszcze przed uzyskaniem dyplomu, na początku 1929 roku, Rejewski zaczął uczęszczać na kurs kryptologii, zorganizowany przez Biuro Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego dla mówiących po niemiecku studentów matematyki. Celem kursu było rozpoczęcie systematycznej pracy z wykorzystaniem metod matematycznych, głównie kombinatoryki i probabilistyki, do łamania nowoczesnych niemieckich szyfrów maszynowych. Marian znalazł się wśród wyróżniającej się trójki młodych matematyków obok Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego, których zatrudniono w Biurze Szyfrów Sztabu Głównego WP mieszczącego się w Pałacu Saskim w Warszawie. Rozpoznanie przez Mariana Rejewskiego tajemnicy Enigmy nastąpiło ostatecznie w grudniu 1932 roku, a praktyczne zastosowanie - z udziałem Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego - w styczniu 1933 roku. Odtąd, aż do jesieni 1939 roku polski Sztab Główny i Ministerstwo Spraw Zagranicznych, otrzymywały wielkiej wagi informacje o niemieckich siłach zbrojnych i innych resortach III Rzeszy (ale bez ujawnienia Enigmy jako ich źródła).

"Tam na piętrze w lewym skrzydle obok nieistniejącej kolumnady Pałacu Saskiego, ale z oknami na wewnętrzny dziedziniec mieściło się biuro BS-4 i tam pod koniec 1932 r. nasza trójka wykryła tajemnice Enigmy."

- Marian Rejewski

Na pięć tygodni przed napadem Niemiec na Polskę w 1939 roku Rejewski wraz z zespołem innych kryptologów i pracowników Biura Szyfrów zaprezentowali sposób deszyfrowania i kopię Enigmy przedstawicielom brytyjskiego i francuskiego wywiadu wojskowego. Krótko po wybuchu wojny polscy kryptolodzy ewakuowali się przez Rumunię do Francji, gdzie nadal, we współpracy z Francuzami i Brytyjczykami prowadzili prace nad dekryptażem niemieckiej korespondencji. Po raz kolejny zostali zmuszeni do ewakuacji w czerwcu 1940 roku po kapitulacji Francji, aby już po kilku miesiącach powrócić do kontrolowanej przez rząd Vichy części kraju i wznowić pracę. Po wkroczeniu Niemiec do południowej Francji 9 listopada 1942 roku Rejewski i Zygalski przedostali się przez Hiszpanię, Portugalię i Gibraltar do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczęli pracę w jednostce radiowej Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych w Stanmore-Boxmoor pod Londynem, nadal prowadząc pracę nad dekryptażem mniej skomplikowanych szyfrów niemieckich.

Po zakończeniu działań wojennych Marian Rejewski powrócił w 1946 roku do Polski, gdzie pracował jako urzędnik w bydgoskich fabrykach. Dopiero w 1967 roku ujawnił swój udział w złamaniu szyfru Enigmy i napisał wspomnienia, które zdeponował w ówczesnym Wojskowym Instytucie Historycznym.

Porucznik w st. spocz. Marian Rejewski zmarł 13 lutego 1980 roku. Został pochowany z wojskowymi honorami na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Jerzy Różycki

Polski matematyk i kryptolog.

Urodził się w 1909 roku w Olszanie na terenach dzisiejszej Ukrainy. Ukończył Wyszkowskie Prywatne Gimnazjum Koedukacyjne, a następnie studia matematyczne na Uniwersytecie Poznańskim. Podczas studiów na Uniwersytecie Poznańskim został członkiem Korporacji Akademickiej Chrobria.

Jako jeden z najzdolniejszych studentów Instytutu Matematyki został przyjęty na specjalistyczny kurs kryptologiczny zorganizowany na polecenie Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Jerzy znalazł się wśród wyróżniającej się trójki młodych matematyków obok Mariana Rejewskiego i Henryka Zygalskiego, których zatrudniono w Biurze Szyfrów Sztabu Głównego WP mieszczącego się w Pałacu Saskim w Warszawie. Rozpoznanie przez Mariana Rejewskiego tajemnicy Enigmy nastąpiło ostatecznie w grudniu 1932 roku, a praktyczne zastosowanie - z udziałem Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego - w styczniu 1933 roku. Odtąd, aż do jesieni 1939 r. polski Sztab Główny i Ministerstwo Spraw Zagranicznych, otrzymywały wielkiej wagi informacje o niemieckich siłach zbrojnych i innych resortach III Rzeszy (ale bez ujawnienia Enigmy jako ich źródła).

Różycki zginął na Morzu Śródziemnym 9 stycznia 1942 roku podczas powrotu z Algieru do ośrodka dekryptażu Kadyks, ulokowanego w Państwie Vichy. Statek pasażerski Lamorici're, którego był pasażerem, zatonął w tajemniczych okolicznościach w pobliżu Balearów. Wśród 222 ofiar katastrofy, oprócz Różyckiego, znajdowali się: kapitan Jan Graliński - szef (referatu sowieckiego, kontrwywiadu radiowego - Wschód) Biura Szyfrów Referat nr 3 (BS-3), Piotr Smoleński - kryptolog Biura Szyfrów Ref. nr 3 i oficer francuski towarzyszący trzem polskim kryptologom - kapitan François Lane.

Henryk Zygalski

Polski matematyk i kryptolog, wynalazca koncepcji tzw. płacht Zygalskiego, dzięki którym złamano kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.

Urodził się w 1908 w Poznaniu, gdzie też spędził swoją młodość i ukończył uniwersytet. Jako jeden z najzdolniejszych studentów Instytutu Matematyki został przyjęty na specjalistyczny kurs kryptologiczny zorganizowany na polecenie Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Henryk znalazł się wśród wyróżniającej się trójki młodych matematyków obok Mariana Rejewskiego i Jerzego Różyckiego, których zatrudniono w Biurze Szyfrów Sztabu Głównego WP mieszczącego się w Pałacu Saskim w Warszawie. Rozpoznanie przez Mariana Rejewskiego tajemnicy Enigmy nastąpiło ostatecznie w grudniu 1932 roku, a praktyczne zastosowanie - z udziałem Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego - w styczniu 1933 roku. Odtąd, aż do jesieni 1939 roku polski Sztab Główny i Ministerstwo Spraw Zagranicznych, otrzymywały wielkiej wagi informacje o niemieckich siłach zbrojnych i innych resortach III Rzeszy (ale bez ujawnienia Enigmy jako ich źródła).

Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie uczył matematyki w prowincjonalnej szkole. W roku 1977 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Polskiego na Obczyźnie. Zmarł 30 sierpnia 1978 roku w Liss, pochowany został w Londynie.

Jan Andrzej Morsztyn

Adam Idźkowski

Fryderyk August I Wettyn

August III Wettyn

August II Wettyn

Karol Kozłowski

Architekt.

Urodzony 10 marca 1847 roku w Warszawie; uczył się we Francji, a po powrocie do kraju studiował architekturę pod kierunkiem J. Ankiewicza. Po zakończeniu studiów, rozpoczął samodzielną praktykę.

• przebudowa Pałacu Brühla na Centralny Urząd Telefoniczny (1882);
• gmachy w kształcie rotund dla obrazów Panorama Tatr na Dynasach oraz Golgoty przy ulicy Karowej w Warszawie (1896);
• gmach Filharmonii Warszawskiej (1901);
• kamienice czynszowe m.in. przy ulicy Nowogrodzkiej 46 i Wilczej 22 w Warszawie.

Jadwiga Łuszczewska, ps. Deotyma

Jadwiga wychowywana była w patriotycznej atmosferze, gdzie wiele uwagi poświęcano historii i literaturze. Owocem takiego wychowania były jej liczne podróże wraz z rodzicami po ziemiach polskich. Jadwiga zaangażowała się także w działalność patriotyczną. Brała udział w manifestacjach patriotycznych, które odbywały się w Warszawie od 1860 roku. Z czasem poetka poparła realistyczną politykę margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, jednego z bywalców salonu artystyczno-literackiego państwa Łuszczewskich.

Gdy Jadwiga miała dziewięć lat, rodzina Łuszczewskich przeprowadziła się do Pałacu Saskiego. Pisała: "Po długich poszukiwaniach rodzice moi osiedli w pałacu Saskim, który nęcił swoją świeżością, bo właśnie wtedy Skwarców był go z gruntu odnowił." Było to małe ładne mieszkanie od strony placu Saskiego, na parterze. Rodzinie zależało na lokalu z widokiem na Ogród Saski, ale niestety wszystkie były zajęte. Wspominała: "Wielu naszych przyjaciół siedziało w areszcie Pod Orłem na Saskim placu, naprzeciw naszych okien; moi rodzice posyłali im śniadania i obiady, a ja im nosiłam wiersze i bukiety, chyłkiem podawane przez kratę".

Od 1870 r. Deotyma prowadziła własny salon literacki w domu przy ulicy Marszałkowskiej 153 (na rogu Królewskiej). Był to początek znanych w Warszawie "czwartków literackich" u Deotymy. Łuszczewska była autorką wielu zbiorów wierszy, poematów, dramatów i powieści. Działalność twórczą rozpoczęła w 1852 od publicznych improwizacji. W 1854 wydała w Warszawie pierwszy tom Improwizacje i poezje. W cyklu poematów epickich, zatytułowanym Polska w pieśni, postawiła sobie za cel opisanie dziejów ojczystych. Poematy te tworzyła przez kilkadziesiąt lat. Cykl rozciągał się od czasów legendarnych w Lechu (1859) po nieukończony utwór Sobieski pod Wiedniem (1908). Poematy nie spotkały się jednak z uznaniem krytyki. Popularność zdobyły jej powieści historyczne dla młodzieży, zwłaszcza Panienka z okienka (1893), Branki w jasyrze oraz Pamiętnik, obejmujący lata 1834-1897. Była również autorką powieści fantastyczno-naukowej Zwierciadlana zagadka.

Joachim Daniel Jauch

Saski inżynier wojskowy i architekt.

Urodzony 22 marca 1688 roku w Güstrow. Od 1715 roku dyrektor królewskiego Urzędu Budowlanego w Warszawie. Jako pełniący tę funkcję był odpowiedzialny za wiele warszawskich projektów, w tym przede wszystkim budowle w ramach założenia Osi Saskiej.

• Pałac Błękitny (1726)
• Wielki Salon w Ogrodzie Saskim w Warszawie (1726)
• Koszary Mirowskie w Warszawie (1730-1732)
• Kaplica w Pałacu Saskim (1736)
• Portal w Pałacu Saskim (1745).

Louis de Silvestre

Francuski malarz, przedstawiciel barokowego stylu dworskiego.

Urodził się w Sceaux, jako trzeci syn rytownika Israela Silvestre. We wczesnych latach pobierał nauki u ojca, Charles Le Brun i Bon Boullogne. Następnie wyjechał do Rzymu gdzie ukończył kształcenie pod zwierzchnictwem Carlo Maratta, który miał znaczący wpływ na twórczość Louisa. Od tego momentu, Silvestre poświęcił się twórczości w stylu włoskim

Louis powrócił do Paryża i w 1702 roku wstąpił do Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby (fr. Académie Royale de Peinture et de Sculpture) gdzie w 1706 roku został profesorem (niektóre źródła podają 1709). Został tam zauważony przez księcia elektora Saksonii Fryderyka Augusta II i zaproszony na dwór ojca Augusta II.

Za zgodą Ludwika XV w 1716 roku opuścił Francję i w 1718 roku osiedlił się w Dreźnie, gdzie w krótkim czasie został pierwszym malarzem nadwornym, a następnie dyrektorem Królewskiej Akademii Sztuki. W 1741 roku został nobilitowany. W tym okresie Silvestre tworzył głównie freski i obrazy olejne. W jego twórczości wspierała go żona Marie-Catherine Hérault. Następnie przeniósł się na dwór królewski do Warszawy, gdzie wykonał dekoracje Pałacu Saskiego.

Najbardziej znane obrazy z tego okresu to Zamek w Dreźnie, Metamorfoza Owidiusza, portret Augusta II w stroju polskim, czy liczne dzieła o tematyce biblijnej. Dodatkowo tworzył liczne portrety królów we francuskim stylu. Louis de Silvestre jest odpowiedzialny za pomalowanie sufitów w Zamku Drezdeńskich oraz kilku stropów w Zwingerze.

Na dworze saskim cieszył się splendorem, szerokimi znajomościami i łaskawością monarchy, co pozwoliło mu zgromadzić dużą fortunę. Po trzydziestu latach pracy na dworze saskim, w 1748 roku odszedł na artystyczną emeryturę wracając do Francji.

Do końca życia mieszkał w Luwrze i utrzymywał się z królewskiej pensji w wysokości 1000 koron. W 1752 został dyrektorem akademii w Paryżu. Zmarł w Luwrze w 1760 roku.

Matthäus Daniel Pöppelmann

Architekt saski.

Urodzony 3 maja 1662 roku w Herford. Jako pracownik Saskiego Urzędu Budowlanego w Warszawie, wraz z Johannem Christianem Naumannem był twórcą założenia Osi Saskiej w Warszawie, a także licznych projektów w Dreźnie i Saksonii.

Tylman z Gameren

Architekt pochodzenia niderlandzkiego.

Urodzony 3 lipca 1632 roku w Utrechcie. Zdobył wykształcenie w zakresie nauki wojskowej, geometrii, humanistyki. Zapewne około 1660 roku pobierał nauki w zakresie architektury i malarstwa w Wenecji. Od 1664 roku pracował dla Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, po uzyskaniu serwitoriatu został architektem królewskim Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W Warszawie mieszkał m.in. w należącej do niego kamienicy przy ul. Piwnej 31.

Jako architekt był przedstawicielem nurtu klasycyzującego w architekturze dojrzałego baroku. Monumentalny, dekoracyjny styl Tylmana pozbawiony był patosu i dynamiki pełnego baroku rzymskiego, nawiązywał głównie do wcześniejszego północnowłoskiego klasycyzmu. Jego pałace i dwory składały się zazwyczaj ze zwartego korpusu i harmonijnie wyważonych wież narożnych, alkierzy czy pawilonów, niekiedy rozbudowanych dla pomieszczenia apartamentów. Środek korpusu akcentowały ryzality kształtowane jako pseudoportyki.

Dwór i pałac to główne tematy jego architektury, a jednym spośród licznych projektów zrealizowanych w Polsce był Pałac Brühla w Warszawie dla rodu Ossolińskich zrealizowany około 1694 roku.

Jerzy Ossoliński

Kanclerz wielki koronny i wojewoda sandomierski, dyplomata i pamiętnikarz. Autor jednego z najlepszych polskich pamiętników swojej epoki.

Urodził się 15 grudnia 1595 roku w Sandomierzu. Mając 9 lat, w 1604 roku, został oddany na naukę do kolegium jezuitów w Pułtusku, kontynuował edukację w kolegium jezuickim w Grazu. Uczył się na europejskich uniwersytetach w Anglii, Holandii, Francji i Włoszech i zwiedzał kolejne kraje i miasta w Europie Zachodniej. Po powrocie do kraju, rozpoczął w 1617 roku służbę na dworze królewskim, w pierwszych latach jeszcze pod okiem swego ojca i rodziny. Związał się wówczas z królewiczem Władysławem pozostając u jego boku aż do śmierci przyszłego króla. Odbył z nim wyprawę wojenną do Moskwy po koronę carską, gdzie brał udział w najbardziej ryzykownych operacjach wojny polsko-rosyjskiej 1609-1618.

Kariera Jerzego Ossolińskiego przez następne lata przebiegała błyskotliwie. Dał się poznać jako znakomity mówca swej epoki, ambitny polityk, wytrawny dyplomata szczególnie w powierzanych mu poselstwach i negocjacjach z obcymi dworami, oraz jako obrońca katolicyzmu. Od momentu wstąpienia Władysława IV na tron w 1632 roku Ossoliński sukcesywnie piął się po szczeblach kariery dworskiej. W końcu 1633 roku posłował do Rzymu, gdzie otrzymał od papieża Urbana VIII tytuł księcia papieskiego. W drodze powrotnej przyjęty został w Wiedniu przez cesarza Ferdynanda II, który nadal mu osobisty tytuł księcia Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Przebywał głównie w Warszawie, gdzie jego największym przedsięwzięciem budowlanym było wzniesienie w latach 1639?1642 swego pałacu przy obecnej ul. Wierzbowej (wtedy zwaną Drogą ku kościołowi Św. Trójcy), późniejszego pałacu Brühla, który była jedną z najwystawniejszych rezydencji w mieście.

18 lutego 1643 roku doszedł do szczytu swojej kariery osiągając godność kanclerza wielkiego koronnego, najwyższy urząd świecki w Rzeczypospolitej. W czasie bezkrólewia po śmierci Władysława IV, wobec podeszłego wieku prymasa Rzeczypospolitej i niemożności prowadzenia przez niego kraju, Jerzy Ossoliński objął faktycznie na blisko dwa lata stery władzy w Rzeczypospolitej. Przeforsował wówczas kandydaturę królewicza Jana Kazimierza na tron polski.

Schyłek jego życia był dla niego pasmem niepowodzeń. Z chwilą śmierci Władysława IV w 1648 roku został pozbawiony swego największego politycznego sprzymierzeńca w kraju. Legła w gruzach również misternie budowana od lat jego polityka zagraniczna wobec Turcji i Tatarów. Wybuch powstania na Ukrainie pod wodzą Bohdana Chmielnickiego pokrzyżował i pogrzebał jego plany polityki wewnętrznej. Nagła śmierć w 1648 jedynego syna, z którym wiązał wiele nadziei, zaprzepaściła jego plany względem swej najbliższej rodziny. Dodać do tego trzeba jeszcze klęskę Rzeczypospolitej podczas powstania Chmielnickiego, narastającą od lat niechęć do jego osoby szlachty, odwrócenie się od niego większości magnaterii oraz, co ważne, nowego króla Jana Kazimierza. Była to katastrofa dorobku jego życia.

Załamany, doznał 8 sierpnia 1650 silnego ataku apopleksji. Zmarł w swoim warszawskim pałacu 9 sierpnia tego roku, w wieku 55 lat.